Ang hika ay isang karaniwang sakit sa baga na nagdudulot ng hirap sa paghinga. Kadalasan, nagsisimula ito sa pagkabata ngunit maaari ring makaranas ng unang sintomas kahit may edad na. Wala pang lunas sa hika, pero may mga simpleng maaaring gawin upang mapanatiling kontralado ang sintomas at mabawasan ang negatibong epekto nito sa pang-araw-araw na buhay.
Ang pag-atake ng hika ay buhat ng pagkipot ng mga muscle na nakapalibot sa daluyan ng hangin. Nagdudulot ito ng implamasyon at pagkaipon ng labis na plema, kaya nakararanas ng hirap sa paghinga ang taong may hika. Importanteng malaman at maintindihan kung ano ang mga trigger ng hika at mapansin ang mga warning sign ng asthma attack upang maging handa kung sakaling makaranas nito.
Sintomas ng Asthma Attack
Ito ang ilan sa mga warning signs ng asthma attack:
-Paglala ng sintomas ng hika (ubo, hingal, paghuni habang humihinga o pagsikip ng dibdib)
-Hindi pagtalab ng inhaler laban sa lumalang sintomas
-Hindi makapagsalita, makakain o makatulog dahil sa sobrang hingal
-Mabilis at kinakapos na paghinga
-Sakit ng tiyan o dibdib sa mga bata
Maaaring hindi biglaan ang pagkakaroon ng sintomas ng asthma attack. Kadalasan, dahan-dahan itong nararamdaman sa loob ng ilang oras o araw dahil sa unti-unting pagkipot ng daluyan ng hangin. Importanteng malaman ang mga warning signs na ito upang agad na maagapan ang asthma attack.
https://www.shutterstock.com/image-photo/asian-woman-using-her-inhaler-on-336033164
Ano ang Dapat Gawin Kapag Inatake ng Asthma?
- Umupo ng tuwid – manatiling kalmado.
- Humigop ng isang puff ng inhaler kada-30 hanggang 60 na segundo, hanggang makasampung puff.
- Kung nakakaranas ng paglala ng sintomas, pumunta sa pinakamalapit na emergency room para mabigyan ng lunas ang iyong kundisyon
Manatiling kalmado habang naghihintay ng tulong.
Kung akma ang gamot sa hika, ang tyansa ng pagkakaroon ng asthma attack ay nababawasan. Ugaliing magpatingin sa doktor kada-taon para sa check-up upang mapag-usapan ang gamutan sa pagkontrol ng sintomas ng hika.
Pag-iwas sa Asthma Attack Gamit ang Asthma Management Plan
Para sa mga taong may hika, ang pagkakaroon ng asthma management plan ang pinakamagandang paraan upang maiwasan ang sintomas. Ang asthma management plan ay pinagtutulungang buuin ng doktor at pasyente upang makontrol ang sintomas ng hika, sa halip na ang hika ang kumokontrol sa buhay ng pasyente.
Ang mga sumusunod na hakbang ay makakatulong upang mabawasan ang panganib ng pag-atake ng hika:
- Alamin ang triggers ng hika at iwasan ang mga ito.
Ang pag-iwas sa mga trigger ng hika ang pinakamahusay na paraan upang mabawasan ang pangangailangan sa gamot at upang maiwasan ang pag-atake ng hika. Una, kailangang malaman kung ano ang mga trigger na ito. Iba’t iba ito sa bawat tao at malalaman lamang sa pag-obserba ng reaksyon sa mga pang-araw-araw na gawain.
Ang mga trigger ng hika ay kahit anong bagay na nakakairita sa daluyan ng hangin na pinagsisimulan ng sintomas ng hika. Maaaring magbago ito depende sa panahon o sa kapaligiran. Ilan sa mga ito ay ang mga sumusunod:
-Malamig na hangin
-Pollen
-Usok mula sa sigarilyo
-Pag-eehersisyo
-Mga virus
-Polusyon
-Buhok ng hayop
-Alikabok
Anumang oras na magkaroon ng sintomas ng hika, isipin kung kailan at kung ano ang mga ginawa noong mga nakalipas na araw. Sagutin ang mga katanungang ito at itala sa isang diary o sa kalendaryo:
-Ako ba ay nagliligpit ng kama o naglilinis ng bahay?
-Ako ba ay malapit sa hayop? Sa usok ng sigarilyo?
-Ako ba ay may sipon o ibang impeksyon?
-Ako ba ay tumatakbo, naglalaro o nag-eehersisyo?
-Ako ba ay malungkot, tuwang-tuwa o pagod?
Pag-usapan ang mga sagot sa mga katanungang ito sa konsultasyon sa doktor. Sa pagkilala sa mga triggers, alamin kung paano ito pinakamabisang iwasan. Maaari ring itanong sa doktor ang mga gamot na maaaring inumin upang maiwasan ang sintomas ng allergy.
- Sundin ang payo ng doktor tungkol sa mga gamot na nireseta.
Ang mga gamot sa hika ay kadalasang nilalanghap gamit ang makinarya tulad ng nebulizer o inhaler. Para maging mabisa, siguraduhing tama ang paggamit ng mga ito. Higit sa kalahati ng mga taong gumagamit ng inhaler ay hindi alam kung paano ito gamitin. Magpaturo sa doktor o sa nurse upang magabayan sa tamang paggamit ng inhaler.
Maliban kung ang hika ay hindi gaanong matindi, kadalasan, ang resetang gamot ay hindi bababa sa dalawa. Importanteng maintindihan kung para saan ang mga gamot na ito at kung paano ito nakakatulong sa sintomas ng hika.
- Subaybayan ang sintomas ng hika at kilalanin ang warning signs ng asthma attack.
Ang pag-atake ng hika ay kadalasang may warning signs. Sa unang senyales ng asthma attack, ihanda ang mga gamot upang agad na maagapan ang paglala ng sintomas.
Maaaring gumamit ng simpleng aparato na tinatawag na peak flow meter upang malaman kung sumisikip ang daluyan ng hangin ilang oras o araw bago makaranas ng sintomas. Kailangan lamang bumuga ng hangin sa aparato upang mamonitor ang daloy ng hangin sa baga.
- Alamin kung ano ang dapat gawin kapag lumalala ang sintomas ng hika.
Huwag bale walain ang paglala ng sintomas o ang pagdalas na paggamit ng inhaler. Agad na magpatingin sa doktor kung tuloy tuloy ang paglala ng sintomas ng hika.
References:
https://www.nhs.uk/conditions/asthma/
https://www.asthma.com/treating-asthma/asthma-attack-warning-signs/
